"Als de ruimte oneindig is, bevinden we ons op ieder willekeurig punt in de tijd.
Want aan het begin van de literatuur staat de mythe, en ook aan het eind."
Jorge Luis Borges (1899 – 1986), Argentijns dichter, schrijver, essayist.
Zijn bundel ‘de verhalen’ omschreef ik als Esscher, maar dan als schrijver. Met prachtige afbeeldingen wil Esscher ons vooral verwonderen in een zoektocht, in beeld, naar de oneindigheid. Borges is haast continue op zoek naar de oneindigheid.
De oneindigheid probeert Borges in elk geval te vinden in verhalen, héél véél verhalen. Vele verhalen van slechts één bladzijde (dat telt dus aan!), er is een encyclopedie over verzonnen wezens; het boek van de
denkbeeldige wezens. Borges noemde zijn verhalen Ficciones (fantastische verhalen)
“De tuin met zich splitsende paden” (alleen de titel al!). Het begint met één pad, in de tuin, die zichzelf splitst. Er zijn dan 2 paden. Dan
splitsen die 2 paden zich opnieuw en zijn het 4 paden. Bij de volgende splitsing worden het 8 paden. Wéér een splitsing; 16 paden, én wéér; 32 paden. Enzovoorts. Oftewel: een constructie van een fraktaal. In het verhaal haalt
Borges de vertellingen van 1000 en 1 nacht aan. “Ik herinnerde me ook die nacht midden in de 1000 en 1 nacht, wanneer Sheherzade woordelijk het verhaal van de 1000 en 1 nacht gaat vertellen, met het risico opnieuw te belanden in de nacht, waarin ze het
vertelt, en zo in het oneindige”.
Het boek van zand gaat over een boek waar geen beginpunt aan is, en geen eindpunt.
In menig verhaal belandt een labyrint, de verhalen van 1000 en 1 nacht worden benoemd, en ook Don Quijotte. Borges introduceert
Pierre Menand, de schrijver van de Quichot en fantaseert het complete werk van Menand. In de bibliotheek van Babel ontvouwt zich een universum in de vorm van een oneindige bibliotheek. Borges omschrijft dat het heelal bestaat uit een oneindig aantal 6hoekige
galerijen, bij iedere hoek horen 6 boekenplanken met op elke boekenplank 32 boeken van 410 pagina’s -gigantisch dus. In principe is het een zich herhalende chaos. Een chaos die zich herhaalt, vormt echter weer een Orde.
Cees Nooteboom haalt in
De omweg naar Santiago, zijn rondreis door Spanje, het overlijden van Borges aan. “Het was aan het begin van deze reis dat Borges stierf. Dat was vreemd, want je had het vreemde idee dat hij nooit kon sterven”.. “Zijn eigen speculaties over
dat onderwerp, maakte hem tot een mythische schim die over de wereld dwaalde, vertelde dat hij verlost wilde worden van het ding dat Borges heet”.. ”Wie weet had hij nooit bestaan, of had iemand hem gedroomd”.. ”Hij leefde nu eenmaal,
als hij leefde, in een wereld van gnotische opties.”
Alles, de wereld, het leven, jouw leven is een droom, aldus Borges. Besta je wel echt?